Lęk to niezbędna w życiu człowieka emocja. Pozwala uniknąć niebezpieczeństw, szybko zareagować w razie zagrożenia, zmusza do zastanowienia się. Lęk jest nie tylko potrzebny, ale wręcz niezbędny i nie powinno się z nim walczyć.
Jednak są takie przypadki, gdy lęk zbyt mocno zaczyna dominować nad życiem dziecka i uniemożliwia mu funkcjonowanie w szkole, rodzinie czy innej grupie społecznej. W takich przypadkach warto dziecko wesprzeć nie tylko terapią, ale także poprzez różne sposoby „oswajania lęku”.
Techniki radzenia sobie z lękiem powinny być proste i przyjemne dla dzieci. Pamiętaj, że chodzi tutaj o ułatwienie dziecku zrozumienia, że z lękiem można i trzeba sobie radzić. A co może być lepszego niż relaksująca zabawa?
Robimy bańki mydlane
Prawidłowy oddech to podstawowe ćwiczenie, które zaleca się wykonywać osobom mającym ataki lęku. Oddech musi być równomierny, spokojny, nie może być za szybki (to grozi hiperwentylacją). Głęboki oddech pozwala zapanować nad emocjami, spowolnić gwałtowne reakcje, zmusza też do skupienia się na czym innym.
Uczenie dziecka, jak spokojnie oddychać, gdy przeżywa akurat mnóstwo emocji, nie jest dobrym pomysłem. Lepiej oddech ćwiczyć w sytuacji zabawy, a do tego najlepiej nadaje się robienie baniek.
Czytaj więcej: Zabawy, które pomagają dziecku w radzeniu sobie z lękiem
Porządkowanie przestrzeni
- Czytelnie oznacz miejsce do nauki w domu (wykorzystaj istniejący lub stwórz własny piktogram, napis).
- Usuń zbędne bodźce (wzrokowe, słuchowe, zapachowe, dotykowe) np. niepotrzebne przedmioty, niezwiązane z nauką, odbijające światło płaszczyzny, pachnące rośliny itp. Staraj się nie prowadzić rozmów przez telefon podczas nauki dziecka, wyłącz dźwięk w telefonie. Pamiętaj, na lekcji nie wolno korzystać z telefonów komórkowych!
- Uporządkuj pomieszczenie, w którym odbywa się nauka dziecka. Usuń zbędne przedmioty, które mogą rozpraszać dziecko wzrokowo i kinetycznie (np. kwiatki z parapetu, kubek, na biurku, stole, przy którym siedzi). Pamiętaj, to teraz miejsce do nauki.
- Zasłoń to, co może odwracać uwagę dziecka (np. półki z książkami, zabawkami), szafki z różnymi bibelotami. Przedmioty, które nie przeszkadzały podczas pozaszkolnej aktywności domowej dziecka mogą je rozpraszać w trakcie obowiązkowej, w obecnej sytuacji, nauki w domu. Rozważ rozłożenie parawanu, aby stworzyć dziecku "przestrzeń szkolną".
- Umieść w widocznym dla dziecka miejscu jedną tablicę korkową, "szkolną", na której przypinaj czynności związane tylko z nauką: harmonogram, listę, plan zadań na obecny dzień, ale także plan przerw z informacją, co dziecko powinno podczas przerwy od nauki robić (dwie, trzy czynności do wyboru, pamiętaj o możliwości skorzystania z toalety, o częstym myciu rąk). Czynności na dzień następny przypinaj zawsze po zakończeniu nauki w dniu bieżącym. Pozwoli to dziecku uzyskać informacje, co się będzie działo jutro i zapewni poczucie bezpieczeństwa.
W załączniku 2 zawarte są konkretne wskazówki jak stworzyć plan dnia, natomiast w załączniku 3 pomoce do jego dstworzenia.
- Ustal, ile czasu będzie przeznaczone w danym dniu na naukę, poinformuj o tym dziecko, przypnij taką informację na tablicy.
- Wycisz pomieszczenie – na ile to możliwe (zamknij drzwi, okno, naoliw skrzypiące drzwi itp.).
- Ustal miejsce wyciszenia w domu, jeśli jest konieczne. Może to być kawałek białego prześcieradła położony w kącie z poduszką w neutralnym kolorze. Ustal zasady, ile razy dziecko może podczas lekcji udać się do miejsca wyciszenia. Określ też czas pobytu w miejscu wyciszenia: przy pomocy klepsydry (często są dostępne w różnych grach planszowych) lub timera, albo stopera w telefonie.
Po co porządkujemy przestrzeń?
- ułatwiamy dziecku koncentrację – pamiętaj, dla dziecka to też nowa sytuacja: szkoła w domu!;
- wspomagamy samodzielność (np. dziecko łatwiej i szybciej będzie pracować, jeśli materiały będą znajdowały się w stałym miejscu);
- zmniejszamy niepokój dziecka,
- ułatwiamy przewidywanie, co i gdzie będzie się działo – tym samym zwiększamy szansę na współpracę;
- zwiększamy szansę na poprawne zachowania, zmniejszamy prawdopodobieństwo zachowań niepoprawnych.
Opracowała Anita Wieloch
na podstawie książki McClannahan L. E., Krantz P. J., (2016), Plany aktywności dla dzieci z autyzmem. Uczenie samodzielności, Gdańsk: Instytut Wspomagania Rozwoju Dziecka oraz informacji ORE i własnego doświadczenia.
Strona 2 z 4